Demokrasi tarihinin kara lekesi; 12 Eylül…
Tam 41 yıl evvelki idam, makûs muamele ve insan hakları ihlalleriyle zihinlerdeki yerini koruyor.
Hazırlık planları yaklaşık 4 ay süren “Bayrak Harekatı” kod isimli darbe planının uygulanması için ordu kumandanlarına 11 Temmuz saat 04.00’te buyruk verildi.
Süleyman Demirel’in başbakanlığındaki hükümetin 2 Temmuz’da güvenoyu almasıyla darbeciler planı erteledi. Tarihler 12 Eylül’ü gösterdiğinde Türkiye’yi karanlığa götüren plan, birebir isimle sabaha karşı uygulandı.
TBMM LAĞVEDİLDİ
Darbeciler Genelkurmay Lideri Orgeneral Kenan Cihan, Kara Kuvvetleri Kumandanı Orgeneral Nurettin Ersin, Hava Kuvvetleri Kumandanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya, Deniz Kuvvetleri Kumandanı Oramiral Nejat Tümer ve Jandarma Genel Kumandanı Orgeneral Sedat Celasun’dan oluşan Ulusal Güvenlik Kurulu, bütün yetkileri ele aldı.
Anayasayı uygulamadan kaldıran darbeciler, akabinde TBMM’yi lağvederek antidemokratik faaliyetlerine devam etti.
Ülke genelinde sıkıyönetim ilan edildikten sonra sivil toplum kuruluşlarını amaç alan darbeciler, Türk Hava Kurumu, Çocuk Esirgeme Kurumu ve Kızılay dışındaki derneklerin faaliyetlerini askıya aldı.
Siyasi partilerin kapısına kilit vuran darbeciler, Süleyman Demirel ile Bülent Ecevit’i Hamzakoy, Necmettin Erbakan ile Alparslan Türkeş’i ise Uzunada’ya sürgüne göndererek siyasi yasaklar getirdi.
17 YAŞINDAKİ ERDAL EREN’E İDAM: ASMAYALIM DA BESLEYELİM Mİ
Ülkeye karanlık günler yaşatan darbeciler, acısı yıllarca hafızalardan silinmeyecek idam kararlarının da mimarı oldu. Darbeden sonra birinci idamlar, 9 Ekim 1980’de gerçekleşti. Sol görüşlü Necdet Adalı, akabinde ülkücü Mustafa Pehlivanoğlu idam edildi.
Darbe öncesinde bir askeri inzibat erini öldürdüğü gerekçesiyle karar giyen 17 yaşındaki Erdal Eren, 19 Mart 1980’de idama mahkum edildi. Darbeci Kenan Cihan’ın 17 yaşında astırdığı Erdal Eren için söylediği “Asmayalım da besleyelim mi?” kelamı ise hala unutulamadı. Eren’in idam kararı, Yargıtay tarafından iki sefer iptal edilmesine karşın, Ulusal Güvenlik Konseyince onaylanan kararla ve yaşı büyütülerek 13 Aralık 1980’de Ankara Ulucanlar Cezaevi’nde infaz edildi.
BİNLERCE KİŞİ İÇİN İDAM İSTENDİ
Kanlı uygulamaların yanı sıra demokrasinin askıya alındığı süreçte 650 bin kişi gözaltına alındı, açılan 210 bin davada 230 bin kişi yargılandı, 7 binden fazla kişi için de idam talep edildi. 517 kişinin vefat cezasına çarptırıldığı süreçte 50 kişi idam edildi.
Onlarca gazeteci hakkında binlerce yıla varan mahpus cezası istendi. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından 14 bin kişinin çıkarıldığı bu periyotta 30 bin kişi ise “sakıncalı” olduğu argümanıyla işinden edildi. Kültür ve sanat hayatının da maksat alındığı 12 Eylül’de, yaklaşık bin sinema sakıncalı bulunduğu için yasaklandı.
DARBECİLERE DAVA
Fakat “Milli Güvenlik Kurulu üyelerinin yargılanamayacağına” dair süreksiz 15. unsur, 12 Eylül 2010’daki referandumla Anayasa’dan çıkarıldı. Böylelikle darbecilerin yargılanmasının önü açıldı. Referandumdan bir gün sonra Türkiye’nin dört bir tarafından darbenin sorumluları ile bu bireylerin buyruk ve talimatlarını uygulayanlar hakkında kabahat duyurusunda bulunuldu. O periyot hayatta olan Cihan ile eski Hava Kuvvetleri Kumandanı Tahsin Şahinkaya hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca soruşturma başlatıldı. Cihan ve Şahinkaya hakkında hazırlanan iddianame, Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesince 10 Ocak 2012’de kabul edildi.
İki darbeci, “Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın tamamını yahut bir kısmını değiştirmeye yahut ortadan kaldırmaya ve anayasa ile teşekkül etmiş olan Türkiye Büyük Millet Meclisini ortadan kaldırmaya yahut vazifesini yapmasına mani olmaya cebren teşebbüs etmek” ile suçlandı.
CİHAN VE ŞAHİNKAYA’YA MÜEBBET KARARI
Mahkeme, 18 Haziran 2014’te Cihan ve Şahinkaya’yı, 1979’da verdikleri muhtırayla “anayasa ve TBMM’yi ortadan kaldırmaya ve vazifesini yapmasını engellemeye teşebbüs”, 1980’deki darbeyle de “anayasayı tağyir, tebdil yahut ilgaya ve bu kanun ile teşekkül eden TBMM’yi ıskat ve cebren men” hatasını işledikleri gerekçesiyle “ağırlaştırılmış müebbet hapis” cezasına çarptırdı. Mahkeme, takdiri indirimle bu cezayı “müebbet hapse” çevirdi. Ayrıyeten 2 darbecinin rütbelerinin sökülmesi için Askeri Ceza Kanunu’nun ilgili kararlarının uygulanmasına karar verildi.
DAVA DÜŞÜRÜLDÜ
Kararın akabinde sanık avukatları, kararı temyiz etti. Evrak Yargıtay’dayken Cihan 10 Mayıs 2015’te 98 yaşında, Şahinkaya ise 9 Temmuz 2015’te 90 yaşında öldü. Yargıtay 16. Ceza Dairesi temyiz incelemesinde, sanıkların vefatları nedeniyle davanın düşürülmesine karar verdi. Belgeyi yine gören birinci dereceli mahkeme, karara uyarak düşme kararı verdi ve evrak tekrar ceza dairesine gönderildi. Daire, mahallî mahkemenin kararını bu defa de yol istikametinden bozdu.
Bozma kararında, lokal mahkemenin münasebetinde lehe olan kanunun 765 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK) kararları olduğu belirtilmesine rağmen, karar fıkrasında 5237 sayılı TCK ve Ceza Muhakemesi Kanunu kararları uyarınca karar verilmesi suretiyle münasebet ile karar ortasında karışıklığa neden olunmasının kanuna ters olduğu belirtildi. Ceza dairesinin bozma kararına uyan mahkeme, Cihan ve Şahinkaya hakkındaki kamu davasının vefat nedeniyle “ortadan kaldırılmasına” hükmetti.
Ceza dairesinin sanıklar hakkındaki kararı yol istikametinden bozmasının akabinde 12 Mayıs 2019’da tekrar yargılama yapan birinci dereceli mahkeme, bu kere Cihan ile Şahinkaya hakkında “kamu davasının ortadan kaldırılmasına” karar verdi. Ayrıyeten Cihan ve Şahinkaya’nın mal varlıklarına el konulması ve sanıkların TSK’dan çıkarılmasıyla rütbelerinin geri alınmasına “yer olmadığına” hükmedildi.
Ensonhaber
