Hakikat ötesi (Post-Truth) kavramı günümüz şartlarında öznel görüşlerin ve hislerin kamuoyunun belirlenmesinde objektif gerçeklerden daha belirleyici olması durumunu tabir eder.
Hakikat ötesi olgusunun çıkış noktası, palavranın ya da çarpıtılan ve tekrar tasarlanan gerçekliğin medya eliyle olağanlaştırılması, maksat kitlelerin hakikat yerine gereksinim hissettikleri ve duymaktan hoşnut oldukları kurgusal gerçeklikleri tercih ve talep etmesidir.
2016’da Oxford Sözlüğü’nün “Post-Truth”u yılın sözü olarak tespit etmesinin akabinde hakikat ötesi sözü bilhassa siyaset ve toplum kavramlarıyla birlikte anılmış ve kullanılmıştır. Palavranın estetik yahut kabul edilebilir hale getirildiği hakikat ötesi siyaset ve söylemi oluşturanlar, yayanlar ve buna tapanlar, tahrif edilmiş gerçekliği hakikatin üstünde konumlandırarak insan aklını ve kalbini iğfal etmek suretiyle kendi sermaye, güç ve tesir alanlarını mümkün olan en üst düzeye taşımayı arzulamaktadır.
Hakikat ötesi periyotta dezenformasyon, kötücül siyasetin iletişimsel boyutta devamıdır. Bu istikametiyle dezenformasyon yalnızca toplumu yanlış yönlendirme ve bilgiyi çarpıtma kampanyası değildir. Bilhassa yeni dijital devirde dezenformasyonun emeli ve sonuçları bu hudutların dışına çıkmış, bir ülkeye ve topluma ziyan verebilecek boyutlara ulaşmıştır. Münasebetiyle alınacak önlemler açısından da bir savaşın gerektirdiği kararlılık ve tutarlılık gösterilmelidir.
Dezenformasyon; uygulanması kolay, uygulandığı vakit da karşı konulması güç, yıkıcı bir silahtır. Palavranın organize ve enstrümantal haliyle çaba, palavrası ortaya çıkaranlara ve bu palavrası şuurlu halde yayanlara karşı kararlı bir duruşla muvaffakiyet kazanabilir. Palavrası ve dezenformasyonu masumane bir yanılgı olarak göstermeye çalışanlar da bu yanlıştan kendilerini kurtarmak zorundadır. Palavrayla uğraş, etkin toplumsal medya kullanıcılarının da ferdî sorumluluk alanıdır. Alışverişinde berbat bir eseri almak istemeyen her vatandaş, bilgi alışverişinde de tıpkı hassasiyeti göstermek, yanlış ve aldatıcı bilgiye karşı pro-aktif bir uğraşın modülü olmak zorundadır.
Bununla birlikte, muhalif siyasi oluşumlar ve basın kurumları verdikleri iktidar çabasının Türkiye’ye karşı açılan bir dezenformasyon savaşının modülü olmaması için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. Ülkemize karşı verilen bilgi ve tesir savaşını iç siyasal düzlemde iktidara karşı kullanmaya çalışan çevrelere yönelik gerekli müeyyidelerin uygulanması halkımızın iktidara verdiği vazife ve sorumluluklar ortasındadır.
MUHALEFETİN HAKİKAT ÖTESİ SİYASET ANLAYIŞI
Hakikatin kimyasını bozan, genetiğini değiştiren siyasal aktörler, şahıslar ve medya organları Makyavelist bir biçimle toplumları zehirlemektedir. “Post-Truth” çağda genetiği değiştirilmiş hakikat, hakikat değildir. Türkiye’de muhalefet partileri tam da bu noktada Makyavelist halde siyaseten girdikleri çıkmaz sokakta debelenirken, başta toplumsal medya platformları olmak üzere tüm mecralarda palavra haber ve çarpıtılmış bilgi üzerine inşa edilmiş bir siyaset üslubu benimseyerek kamuoyunu manipüle etmeyi maksat edinmişlerdir.
Palavra haberler ve masa başında üretilen geçersiz bilgilerle toplumun bir kısmı manipüle edilerek kamuoyu polarize edilmekte, gerçek ile uydurma ortasındaki kalın çizgi ortadan kaldırılarak zihin karışıklığına neden olunmaktadır. “Post-Truth”un asıl misyonu burada başlamaktadır. Meydana getirilen muğlaklık ve bulanıklık, kitleleri tesire açık hale getirmekte, kararsızlığa sürüklemektedir. Münasebetiyle hangi bilgiye ve habere inanacağı konusunda arayışa giren bireyler, kendi niyetlerini destekleyen, kendi hislerini güçlendiren ve onaylayan hakikat ötesini benimsemektedir. Muhalefetin dezenformasyona dayalı kısır siyasetiyle birlikte gerçekmiş üzere sunulan bilgi, haber, telaffuz ve siyasetlerin kısa ve orta vadede palavra olduğu ortaya çıksa da birinci andaki tesir ve kitleleri manipüle etme kapasitesi, düzmece içeriğin hakikatin yerini almasına neden olmaktadır.
Türkiye’de bu yıl temmuz ayı sonunda başlayan orman yangınları sırasında toplumsal medya platformlarında başlatılan negatif içerikli “Help Turkey” isimli kampanyayla Türkiye’yi basiretsiz ülke pozisyonunda göstermeye çalışan ve birebir devirde bir İngiliz bakanın Afgan göçmenlerle ilgili süreksiz mülteci merkezleri hakkındaki makalesini “Türkiye’de mülteci merkezi kurulacak.” formunda palavraya dönüştüren medya organları ve siyasal aktörler, en şimdiki “Post-Truth” örneklerine imza atmışlardır. Muhalefet partileri ve bir kısım muhalif medya, ilgili makalede Türkiye’nin isminin geçmemesine ve hatta Türkiye ima dahi edilmemesine karşın baştan sona palavra olan bir haberle negatif algı oluşturarak kamuoyunu aldatmaya çalıştı. Palavra haberi yapan BBC Türkçe tekzip yayınlayarak haberi silmesine karşın, muhalefet partileri bu palavrası deklare etmeyi sürdürdü ve manipülasyonda ısrar etti. Meğer Sayın Cumhurbaşkanımız bu süreçte Afganistan konusunda ağır bir diplomasi yürütmekte, sistemsiz göçle çabada devletimizin tüm imkanları kullanılmakta, hudut güvenliğimiz kolluk kuvvetlerimiz tarafından teknolojinin de yardımıyla en iyi halde sağlanmaktadır.
DEZENFORMASYONLA STRATEJİK ÇABA
Dezenformasyonla topyekun gayrette kısa, orta ve uzun vadeli stratejik bir süreç yürütülmelidir. Kısa vadede spesifik problemlere odaklanarak hazırlık yapılmalı ve mümkün senaryolar hazırlanmalıdır. Orta vadede kriz irtibatı ve idaresi çok boyutlu halde gerçekleştirilerek bilgi, haber ve içeriklerin doğruluklarını süratlice denetim edebilecek düzenekler geliştirilmelidir. Uzun vadede ise medya okuryazarlığı ile dijital medya okuryazarlığına yönelmek koşuldur. Ayrıyeten oluşturulacak toplumsal normlar vasıtasıyla dezenformasyon ve palavra haber konusunda farkındalık inşa edilmelidir. Tüm bu süreç hükümet, özel bölüm ve sivil toplum iş birliği ile yönetildiğinde ve yürütüldüğünde mana bulacaktır.
Bu kapsamda İrtibat Başkanlığı olarak Türkiye’nin ulusal ve milletlerarası alandaki hakikat çabasında değerli bir rol oynayacak, toplumsal medyadaki dezenformasyon ve manipülasyona karşı direnç inşa edecek yeni jenerasyon doğrulama platformu “DOĞRU MU?” üzerinde çalışmalarımızı ağırlaştırdık. “DOĞRU MU?” platformu ile siyasetsizliği siyaset haline getiren aktörler ve figürler tarafından toplumsal medyada yayılan haber ve bilgilerin gerçek olup olmadığını öğrenme gereksinimi giderilecektir.
Yıkıcı siyaset anlayışını şiar edinmiş muhalefet içinde dezenformasyon kültürü organize palavra ekseninde kökleşmeye başlamıştır. Palavra haberi üretenlerin yanı sıra yayanlar bilgilerin doğruluğunu teyit etme muhtaçlığı hissetmeden, paylaşılan içeriklerin toplumda doğuracağı olumsuz tesirleri düşünmeden, sadece negatif gündem üzerinden siyasal iktidarı töhmet altında bırakmak gayesiyle sorumsuzca hareket etmektedir. Siyasi ahlak ve etiği ayaklar altına alan muhalefet partileri, hükümeti ve münasebetiyle devleti zafiyet içinde gösterebilmek ismine, milletimize karşı ödev ve sorumluluklarını bir kenara koyarak, yurt dışındaki odakların borazanlığına soyunup, Türkiye’nin bölgesel güç ve global aktör olma siyasetine ket vurmaya çalışmaktadır.
TOPLUMSAL AĞLARDA ‘ORGANİZE YALAN’ ÖNLENMELİ
Demokrasiler, her türlü yıkıcı ve suistimal edici kampanyaya karşı korunmalıdır. Demokrasimizi dezenformasyon ve mezenformasyon yoluyla istikrarsız hale getirmeye çalışanlara karşı hukuksal adımları atmanın yanı sıra irtibatın tüm yol ve tekniklerini kullanarak çaba etmeliyiz. Ülkemize yönelik tesir operasyonlarına karşı atacağımız adımlar demokrasimizin korunması ve güçlenmesi içindir. Demokrasimizin darbelere karşı korunması için aldığımız tedbirlerde olduğu üzere irtibat alanında girişilen manipülasyon uğraşlarına karşı da gerekli adımları atıyoruz ve atacağız.
Sayın Cumhurbaşkanımız, “Hiçbir dijital mecra hukuktan azade değildir.” açıklamasıyla yeni medyada manipülasyon peşinde koşanlara, milletimizi yanıltmaya çalışan içerdeki ve dışarıdaki iş birlikçilere asla taviz verilmeyeceğini vurgulamıştır. Yargıtay Liderimiz Sayın Mehmet Akarca 2021-2022 İsimli Yıl Açılış Töreni’nde yaptığı konuşmasında, toplumsal ağlarda gerçekleştirilen arka niyetli aksiyonlar ve geçersiz hesapların kullanımı konusunda “Günlük hayatta cürüm teşkil eden her kelam ve davranış toplumsal medya ortamında da kabahattir.” tabirlerini kullanarak yeni medyada kullanıcıları dijital hatalar konusunda uyarmıştır.
Hakikat ötesi çağda palavra ve kurgu haberlerle birlikte yürütülen dezenformasyon ve manipülasyon siyaseti, kamusal alanı ötekileştirme, amaç gösterme, etiketleme ve kutuplaştırma taktikleriyle işgal altına almaya çalışmaktadır. Ayrıştırmaya ve düşmanlaştırmaya yönelik bu radikal hal, müzakere kültürünü tahrif etmekte, sosyo-kültürel gettolaşma risklerini beraberinde getirmekte, bireylerin subjektif içerikleri mutlak hakikat olarak telakki etmeleri sonucunu doğurmaktadır.
Açık ve net bir biçimde vurgulamak isterim ki, palavra siyasetini alt etmek için en büyük silahımız hakikat olmaya devam edecektir. Dezenformasyon ve palavra ziyadesiyle gürültü çıkarıyor ve hayli süratli yayılıyor olsa da biz gerçeğin gücüne, hakikatin sahiciliğine inanıyoruz. Ve tekrar inanıyoruz ki, bizler gerçekleri, hakikati gereğince sesli ve güçlü bir formda tabir edersek, işte o vakit palavra ve dezenformasyonla çabamız çok daha tesirli olacaktır.
[Prof. Dr. Fahrettin Altun T.C. Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanıdır]
Ensonhaber
