Şov dünyamızın 90’larda parlayan komedyenlerinden Cet Demirer yeni sineması “Bursa Bülbülü” ile Disney Plus’ta göründü! Demirer yazıp oynarken direktör koltuğunda daha evvel “Eyvah Eyvah” serisinde birlikte çalıştığı Hakan Algül oturuyor. Cet Demirer’in Cengiz isminde bir müzisyeni canlandırdığı sinema bir kaset yapma, sahne alma macerası etrafında şekilleniyor.
Kaset peşinde yiten, org başında Cengiz Sezen sevdalar!
Değerlendirmeye geçmeden evvel mevzuyu kısaca anmakta yarar var. 1986 Mudanya’sında geçen ve çekimleri büyük ölçüde Erdek’te gerçekleşen sinemada Cengiz Sezen (Ata Demirer), başında peruğu elinin altı orgu çay bahçelerinde çalarak geçimini sağlayan bir müzisyendir. Almanya’dan gelen ağabeyi, kız kardeşi ve annesi ile yaşayan Cengiz’in tek ideali kaset yapmaktır. Hayat bu türlü akıp giderken bir bayanlar matinesi sırasında peruğunu kaçıran köpeğin peşine düşer. Bu köpek (Oscar) onu hayatını değiştirecek bir konuta sürükler. Sevinç ailesinin müstakil ve şen cumhuriyetine düşmüştür Cengiz. Daha evvelden müzik piyasasından tanıştığı yasal Taşkın (Cem Gelinoğlu), İstek (Özge Özacar), babaları ünlü bestekâr Şerafettin Sevinç (Tarık Pabuççuoğlu) ve anneleri Zeliha (Melek Baykal). Cengiz’i bülbül ötümlü kanaryasını koltuğunun altına sıkıştırıp atılacağı bir macera beklemektedir. Cengiz bu yolda pelikanlara, beyaz zambaklara besteler yapacak; âşık olacak, acılar çekecektir.
‘Samimi eğlence’de en ön masada yer ayırtan komedyen Cet Demirer
“Bursa Bülbülü” tipik bir Cet Demirer güldürüsü. Daha evvel çok kez Hakan Algül’le çalışan Demirer özgün bir güldürü stiline erişmiş ve temasını tam manasıyla bulmuş. Kimi komedyenimiz söz latifelerine yaslanıyor kimi karışıklık ortamından, tesadüflerden güldürü devşiriyor. Demirer’de baskın tema ise samimi cümbüş.
Demirer aşıkken güldürüyor, güldürürken çok uzaklara götürmüyor. Komedyen cümbüş vadediyor. Ki bu noktada cümbüş ile güldürüyü bir modül ayırmak gerekmekte. Zati “Bursa Bülbülü” de ana fikir olarak gülünç olaylardan çok aşk acısı barındıran bir sahne alma, kaset çıkarma macerasına yakın duruyor. Demirer cümbüşü denetimli bir cümbüş. Aile çay bahçesinde çalar üzere yazıp oynuyor Demirer. Elbette Algül de bu rahatlığa ve yalınlığa uygun yönetiyor. Nerede köpürtüleceği nerede çitileneceği nerede dereye basılıp durulanacağı bilinen bir anlatı.
Demirer sahne ve taklit yeteneğinden ötürü tiplemeleri samimi bir düzlemde işleyebilirken takip maceralarını temel alıyor. Hikayeleri ekseriyetle Kuzey Ege kasabalarında geçiyor, büyük kentle kurulan bağ çatışmanın seyri açısından belirleyici oluyor. “Eyvah Eyvah”ta İstanbul’da başlayan öykü Çanakkale Geyikli’ye uzanıyordu; bu sefer aykırısı bir rota izleniyor ve İMÇ’si, gazinolarıyla müzik piyasasının ve sahne dünyasının kalbi pozisyonundaki 80’ler İstanbul’una geliniyor. Rotanın kıssanın muhtaçlığı doğrultusunda belirlendiğini söyleyebiliriz. Cengiz’in ümitlerinin yıkılması için İstanbul’un da sahnede görünmesi gerekiyor.
Mudanya-İstanbul çizgisi: Sevimli kasabalar, yutan şehirler
Demirel’in kaçıp kovalamalı, bol çalıp söylemeli cümbüş anlayışı sinemaya hâkim… Bununla birlikte atmosfer üç başka noktadan kurulmuş: Devir, kent ve bölüm. Seyirci için tahrik edici bu üç öge Demirer güldürüsünün temelindeki samimiyete harç oluyor. Bu üç ögeden birincisinin çok fazla öne çıkmadığını söyleyebiliriz. Taverna kültürü, periyodun ses sanatkarları, otomobilleri, tetrisler üzere 80’leri anan bezemelerle karşılaşsak da “Bursa Bülbülü” tam manasıyla bir periyot sineması değil. 80’lerde geçen, kenti art plana yerleştirip macerayı cümbüş dalında geçiren bir güldürü. Sinemanın devir sineması olmayışının iki temel sebebi var. Öncelikle kaygı bu değil. “Bursa Bülbülü” “kaset çıkarma” fikrinden ötürü 80’leri seçmiş, şayet plak çıkarılsaydı 60’larda geçecekti. Temel niyetin müzik dünyası ile bir kasabayı kültürel alışverişe sokmak, böylelikle eğlenceli bir kesit aktarmak olduğunu görüyoruz. İkinci sebep ise 80’lerin kavranması güç yapısı… Tanınan kültürü üzerine çeşitli incelemeler yapılan, siyasal ve toplumsal bakımlardan bir geçiş, bir tekrar yapılış periyoduna denk geldiği için farklı okumalara kapı aralayan 80’ler; 90’ların pop kültürüne taban hazırlarken darbe ile hür piyasa özgürlükleri ortasında preslenip anlatılabilirliğini bir ölçüde yitiriyor.
Şirin kasaba ise sinemanın merkezinde. Tarihî yapıları ve mahalle ortaları ile öne çıkan kent, toplumsal ömrü turistik seyahatle buluşturan bu kompleks hâlini deniz kıyısında tamamlıyor. Öte yandan kestane şekeri ve İskender döner üzere Bursa’yla özdeşleşmiş yiyecekler de sık sık hatırlatılıyor. Tekrar oradan oraya zıplayıp ortamı karıştıran çekirgenin bir Bursa esprisi olarak kullanılması güzellik katıyor. Sineması bir Bursa sineması kılan, bu tarafı vurgulayan asıl nokta ise İstanbul’da geçirilen mühletin oldukça kısa olması. İstanbul rol çalacak kadar fon olmuyor sinemaya. Ayrıyeten iki kentin kıyı sınırı vesilesiyle karşılaştırılması, Taşkın’ın Boğaziçi görünümünü seyrettiğimiz sahnede, bir çay bahçesinde oturdukları sıra İstanbul’u övmesi enteresan. Bu sahnede İstanbul’da (tam olarak) neyin fark yarattığını anlayamıyor ama Taşkın’ın neyi kastettiğini az çok seziyoruz. İstanbul’un büyüklüğü sezgilerde! Kalabalık olması, cazibe merkezi olması, ağır yapılaşma, baş döndürücü trafik ayrıntılardan ibaret. Tüm sorun kenti hissetmek… Öğrenilmiş bir büyüklük bu! “Bursa Bülbülü” buna müsaade vermiyor.
Filmde cümbüş dünyası ise gerektiği kadar yer tutuyor. Gazino ve kaset doldurma sahneleri dozunda… Hem 80’lerin arabesk yüklü sinemalarına selam yollanıyor hem çoka kaçılmıyor. Sinemada ayrıyeten devrin kıymetli isimleri anılıyor. Zeki Müren ile Müzeyyen Senar’a hürmet duruşunda bulunulurken canlandırılan Bülent Ersoy ve Emrah keyif katmış. Gazinolar hükümdarı Fahrettin Aslan da kısacık lakin tesirli işlendiği sahnede akıllarda kalacak bir biçimde aktarılmış.
Naif sevda, buruk güldürü
Ata Demirer ağırbaşlı bir sinema yazmış. Aksiyonlu sahneler eksik kalmasa dahi sevdanın filizlenme süreci, Cengiz’in kaset çıkarma eforu ve yan aşkların öne çıkmaması sinemanın artılarından. Kimi sahnelerde ise kuşun ötüp ötmemesinden hareketle yersiz latifeler kullanılıyor fakat ismi Bursa Bülbülü olan bir sinemada bu durum kabul edilebilir.
Filmin zayıf karnı Bursa’yı düzgün işlemesine ve periyottan istediğini almasına rağmen hislerde sorun yaşaması. Bursa Bülbülü eğlenceli bir sinema lakin birebir ölçüde buruk… Üstelik bu burukluk sinemanın yarısından itibaren hissedilmeye başlıyor ve seyirciyi güldürmekle hüzünlendirmek ortasında kalınan çokça sahne izliyoruz. Sinema kendi hikayesindeki bu burukluğun yanı sıra geçtiği devirden kaynaklı bir his karmaşası da yaşatmakta. Emrah ve Bülent Ersoy sahnelerinde güldürürken -ki her iki esprinin de uzatıldığını söyleyebiliriz- Metin Akpınar sahnesinde samimiyeti karşı tarafa geçirerek iç acıtıyor. Bu gelgitler finale gerçek azalırken hesabın kapatılması da seyirciye pak, bağımsız bir hikaye sunuyor.
Karakterlere baktığımızda ise geneline dair olumlu konuşabiliriz. Eksiklerden başlayalım. Cengiz’in ailesi hayli zayıf kalmış. Aycan Koptur’un rolü kendine bir öykü açtığından nispeten uygun lakin anne, gurbetçi abi ve Alman yenge karakterleri sinemaya birkaç sofra ile kıyıda piknik sahnesi dışında katkıda bulunmuyor. Sevinç ailesinin üyeleri sinemada yükünü hissettirirken Zeliha karakteri biraz baş karıştırıyor. Anne Zeliha kızının tabip, mühendis taliplerini reddederek maddi manada daha âlâ bir fırsat bekliyor elbet lakin organizatör Osman’a bir anda yapışması da biraz itici duruyor ve baştaki tutumunu boşa düşürüp karakterin sempatikliğini gölgeliyor.
Filmin anlatısına dair iki noktanın altını çizmeli. Cet Demirer, karakterini başarılı çizmiş. Tiplemelerinden devşirmiş, skeçlerinden esintiler taşımış lakin sinemanın önüne geçmeye çalışmamış. Yalnızca Cet Demirer’in olduğu bir sinema yerine her zamanki Cet Demirer güldürüsünün damga vurduğu bir hikaye yazmış. Bu tercih, sinemanın artılarından. Öbür yandan ince esprilerin idaresi başarılı. Çekirge sıkıntısında olduğu üzere bülbül ötümlü kanarya da anlatıda sembolik bir taraf içeriyor. Kanarya şakımaya başlayınca Cengiz’in “şakımayı” bırakması, peruğunu suya atıp sahnelere veda etmesi beğenilen olmuş. Köpek, kanarya ve çekirge üzere üç farklı hayvandan yararlanan Demirer-Algül ikilisi sembollere de tadında yaklaşmış. Peruk bu yaklaşımın hoş bir örneği. Diğer bir direktör başrolün en kıymetli kesimi olan bu peruğu hikayenin önüne taşıyabilirdi. Algül abartmamış.
Sahnede şakır, her peruğu taşır! Karşınızda Cet Demirer!
“Bursa Bülbülü”nde son olarak oyunculuklara değinmek istiyorum. Demirer bir defa daha kendisine uygun bir karakterde doyurucu bir oyunculuk sergilemiş. Sesinin ön plana çıktığı sinemada geçmiş rollerine kıyasla biraz ağır kaldığını söylemek lazım. Hatta üzerine bir olgunluk oturmuş diyebiliriz. 90’ların komedyenleri yavaş yavaş en yeterli oldukları alana yanlışsız kayıyorlar. Yılmaz Erdoğan senaryoda ağırlaşıyor, Cem Yılmaz eş dost akrabayla üretimlere imza atıyor, Demirer de sesini kullanıyor ve eski tiplemelerinden yararlanıyor. Her ne kadar “Bursa Bülbülü”nde olgun ve özgün bir karakter ortaya koysa da bir durağanlık kelam konusu…
Cem Gelinoğlu toplumsal medya skeçlerinden gelip beyazperdeye en çok yakışan oyunculardan. Bu sinemada karakteriyle bir fark yaratmamış lakin performansının asgarisini ödemiş. Özge Özacar gazino sahnesi doldurmaya indirgenen; dış görünüş, bol bakış ve gülüşte hudutlu bir rolde kendinden bekleneni vermiş. Melek Baykal ve Tarık Pabuççuoğlu renk katmışlar. Celil Nalçakan, organizatör Osman rolünde görevini yapıyor. Sahnesi az sayılmaz ancak rolü etkisiz… Hâliyle karakteri pek derinleşmemiş.
Bu noktada olağan Hekim Fatih rolünde Toygan Avanoğlu’na değinmeden geçmeyelim. Avanoğlu Güldür Güldür skeçleri kolaylığında bir rolde çıkıyor karşımıza ancak epey başarılı. Seyirci sinema aktıkça onu ve Emrah karakterini arıyor. Direktör seyircinin bu beklentisini değerlendirdiğinden Avanoğlu’nu ortalar serpiştiriyor. Hekim Fatih karakteri hafifliyor fakat oyunculuk tesirini yitirmiyor.
“Bursa Bülbülü” eksiklerine karşın keyif veren bir sinema. Cet Demirer yeniden samimi cümbüş ile çıkmış seyircinin karşısına. Yalnız göze değil kulağa da hitap ediyor. Saz arkadaşları ise bu şenliğe ahenk sağlıyor. Pelikanlara, beyaz zambaklara yazılan müzikleri dinlemek, bülbüllere yanık yüreklerin komik maceralarına ortak olmak istiyorsunuz buyurun, “Bursa Bülbülü” sahnede!
